Η ΑΓΚΥΡΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΕΙ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΓΙΑ ΚΡΙΣΗ

✓ Διεκδικεί απροκάλυπτα δεκαέξι ελληνικά νησιά από το Αιγαίο ως την Κρήτη!

✓ Η Ελλάδα οφείλει να ενισχύσει τα εξωτερικά της ερείσματα στο πλαίσιο μιας πολυδιάστατης και εξισορροπημένα εξωτερικής πολιτικής. 

ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΝΕΑΡΧΟΥ* 

Η προσοχή της Ελλάδος είναι δικαιολογημένα στραμμένη στην αντιμετώπιση του μεγάλου οικο­νομικού προβλήματος που καταπνίγει και καθηλώνει τη χώρα. Η Άγκυρα όμως έρχε­ται να υπενθυμίσει ότι τα προβλήματα της εθνικής ασφάλειας και άμυνας δεν είναι λι­γότερο επείγοντα και άμεσα, καθώς και ότι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα μπορεί αιφνιδίως να μετατραπεί και σε εθνική ελλη­νοτουρκική κρίση. 

Αφορμή για την εκτίμη­ση αυτή στάθηκαν οι πρόσφατες δηλώσεις στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση... του Τούρκου υπουργού Άμυνας, Ισμέτ Γιλμάζ. Ο τελευταίος, απαντώντας σε σχετική ερώτη­ση Τούρκου βουλευτή για τα «κατεχόμενα» από την Ελλάδα «τουρκικά» δήθεν νησιά στο Αιγαίο και το Κρητικό Πέλαγος, δήλωσε ότι τα δεκαέξι νησιά στα οποία αναφέρθηκε ο επερωτών βουλευτής «έμειναν εκτός του πε­δίου εφαρμογής των Συνθηκών της Λωζάννης του 1923 και των Παρισίων του 1947»! 

Με απλά λόγια, ο Τούρκος υπουργός επα­νέφερε τη γνωστή θεωρία των «γκρίζων ζωνών», που βασίζεται στον ισχυρισμό ότι δήθεν οι Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων δεν ρυθμίζουν το καθεστώς των πολύ μικρών νησιών, επομένως τα νησιά αυτά είναι αμφισβητούμενης κυριαρχίας και η Τουρκία έχει δικαιώματα σ' αυτά ως διάδο­χο κράτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ισχυρισμός αυτός είναι, βεβαίως, προσχηματικός και παντελώς αβάσιμος σε ό,τι αφορά τόσο στο σύμπλεγμα των Δωδεκανή­σων όσο και στα άλλα νησιά του Νοτιοανα­τολικού Αιγαίου που διεκδικεί η Άγκυρα. Με την εξαίρεση της Ίμβρου και της Τενέδου, όλα τα άλλα νησιά περιήλθαν στην ελληνι­κή κυριαρχία με τη Συνθήκη της Λωζάννης. Κατά τον ίδιο τρόπο, κατ' εφαρμογήν της Συνθήκης των Παρισίων, μεταβιβάσθηκαν στην Ελλάδα όλα τα νησιά και οι νησίδες των Δωδεκανήσων που ήταν προηγουμένως υπό ιταλική κυριαρχία. 

Απειλές για «ανακατάληψη» νήσων με στρατιωτικά μέσα 

Το νέο στοιχείο στις τουρκικές αμφισβητή­σεις είναι, πρώτον, η ονομαστική εξειδίκευση των δεκαέξι διεκδικουμένων νησιών και, δεύτερον, η δήλωση ότι δεν αποκλείονται τα στρατιωτικά μέτρα για την «απελευθέ­ρωση» των «κατεχομένων» από την Ελλάδα νησιών. Η εξειδίκευση των δεκαέξι νησιών στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο και το Κρητικό Πέλαγος, που περιλαμβάνουν νησιά όπως οι Οινούσες, το Αγαθονήσι, οι Καλόγεροι, η Γαύδος και οι Διονυσάδες έξω από τη Σητεία, δεν σημαίνει ότι εξαντλούν τον μακρύ κατάλογο των τουρκικών διεκδικήσεων, που περιλαμβάνει πολύ περισσότερα νησιά. Επι­λέγεται, για λόγους τακτικής, η σαλαμοποίη­ση του θέματος και η προβολή μιας ομάδας νησιών που έχουν άμεση σχέση με την ελλη­νική ΑΟΖ και τους υδρογονάνθρακες, στο τόξο από το Νοτιοανατολικό Αιγαίο μέχρι την κρίσιμη περιοχή νότια της Κρήτης. Η τε­λευταία είναι σήμερα μαζί με το Ιόνιο, στο επίκεντρο των ερευνών για ανεύρεση και εκ­μετάλλευση υδρογονανθράκων. 

Η Άγκυρα προσαρμόζει τη γενικότερη πο­λιτική των διεκδικήσεων της στο Αιγαίο στην ειδικότερη στρατηγική της για «συμμετοχή» στα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου, που αφορά ουσιαστικά στην ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Από την άποψη αυτή, η περιοχή από το Νοτιοανατολικό Αι­γαίο μέχρι νότια της Κρήτης είναι η περισσό­τερα υποσχόμενη. Έχει όμως, ταυτόχρονα, μεγάλη στρατηγική σημασία για τις φιλοδο­ξίες και διεκδικήσεις της Άγκυρας, που θέλει να προεκτείνει τη δική της ΑΟΖ μέχρι εκείνη της Αίγυπτου και να καταστήσει την περιο­χή αυτή γέφυρα για την επικοινωνία της με τη Βόρεια Αφρική και πεδίο ασκήσεως των ηγεμονικών της βλέψεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η απροκάλυπτη απειλή για χρήση στρατιωτικών μέσων αντιπροσωπεύει μια πρωτοφανή κλιμάκωση από την πλευρά της Άγκυρας, που πιστεύει ότι στη συγκεκριμένη συγκυρία έχει διπλό πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδος: 

✓ Το χάσμα που έχει δημιουργηθεί στους εξοπλισμούς, με τα γιγάντια δικά της εξοπλιστικά προγράμματα και την αλματώδη ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής βιομη­χανίας και αντιστοίχως τη δεκαετή περίπου εξοπλιστική απραξία της Ελλάδος και την καθήλωση και παρακμή της ελληνικής πολε­μικής βιομηχανίας. 

✓ Την οικονομική κρίση και στασιμότητα επίσης στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα από το 2009 τουλάχιστον, σε αντίθεση με μια ικανοποιητικά αναπτυσσόμενη τουρκική οι­κονομία. 

Σενάριο «Barbarοs» στην ελληνική ΑΟΖ 

Είναι προφανές ότι η Άγκυρα προετοιμάζε­ται και αναπτύσσει για τον σκοπό αυτό την απαραίτητη προπαγάνδα για να επαναλάβει στην ΑΟΖ της Ελλάδος το προηγούμενο του «Barbarοs» στην ΑΟΖ της Κύπρου. Εφαρμόζει έτσι ένα συνεκτικό πρόγραμμα, που αποβλέ­πει στην κατά το δυνατόν ανεξαρτητοποίη­ση της Τουρκίας στον τομέα των ερευνών και, σε δεύτερο στάδιο, στον τομέα των εξε­δρών γεωτρήσεως. Μέρος του προγράμμα­τος αυτού είναι και το νέο σύγχρονο σκάφος θαλασσίων ερευνών, το «Τουρκουάζ», που καθελκύσθηκε προσφάτως από τουρκικό ναυπηγείο. Με την καθέλκυσή του η Άγκυρα έχει την τεχνική δυνατότητα παρεμβάσεως και σε δεύτερο μέτωπο, παραλλήλως προς εκείνο της Κύπρου. 

Εάν αναλύσει κανείς τη λογική της πα­ρεμβάσεως στην κυπριακή ΑΟΖ με το «Barbarοs», δεν μπορεί να αποκλείσει παρό­μοιες ενέργειες και προκλήσεις στην ελληνι­κή ΑΟΖ με «έρεισμα» τις δήθεν αμφισβητού­μενες νησίδες. Προφανώς, η κατάσταση δεν είναι η ίδια και οποιαδήποτε προσπάθεια της τουρκικής πλευράς να δημιουργήσει τετελε­σμένα γεγονότα θα πυροδοτήσει οξύτατη ελληνοτουρκική κρίση, που μπορεί να εξελι­χθεί σε στρατιωτική αντιπαράθεση. 

Η τουρκική πλευρά έχει την υπεροψία ότι βρίσκεται σε θέση ισχύος. Η αντίληψη όμως αυτή είναι σχετική και συνδέεται όχι μόνο με το ισοζύγιο των όπλων και το ηθικό αγωνιστικό σθένος, αλλά επίσης με την ανεξάρτητη και αποφασιστική πολιτική που θ' ακολουθήσει η ελληνική πλευρά. Εάν, αυτή δεχθεί, π.χ., ν' αντιμετωπίσει την κρίση μέσα στο περιχαρακωμένο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, με αμερικανική επιδιαιτησία, μπορεί να συρθεί σε διαπραγματεύσεις πάνω σε θέματα κυ­ριαρχίας που είναι και πρέπει να είναι αδια­πραγμάτευτα. 

Άμεση ενίσχυση του αμυντικού δυναμικού 

Υπό τις συνθήκες αυτές, και παρά την εκ­κρεμότητα που υπάρχει ακόμα στη διαχεί­ριση της οξύτατης οικονομικής κρίσεως και στην εξεύρεση μιας ικανοποιητικής λύσεως στα μεγάλα προβλήματα της ρευστότη­τας, της αναπτύξεως και της μειώσεως του χρέους, χρειάζεται παραλλήλως η μέγιστη δυνατή προσοχή και επαγρύπνηση στα θέ­ματα άμυνας και ασφάλειας. 

Η απροκάλυπτη προβολή από την Άγκυρα εδαφικών διεκδικήσεων σε βάρος της Ελλά­δος, διά στόματος του ίδιου του υπουργού Άμυνας, ο οποίος, σύμφωνα με όσα είπε, δεν αποκλείει τα στρατιωτικά μέτρα για την «ανάκτηση» των διεκδικουμένων νησιών, δεν πρέπει να υποτιμάται. Πρέπει να γίνει σήμα συναγερμού για την όσο το δυνατόν ταχύτερη κάλυψη των κενών που υπάρχουν στο αμυντικό δυναμικό της χώρας, τα οποία μπορούν να καλυφθούν είτε με τα υπάρχοντα οικονομικά μέσα είτε με συμφωνίες μα­κροπρόθεσμης αποπληρωμής στο μέλλον, όταν θα έχει βελτιωθεί η οικονομική κατά­σταση της χώρας. Στην προοπτική αυτή έχει πολλά να προσφέρει η αναδιοργάνωση και αναζωογόνηση των κρατικών αμυντικών βιομηχανιών και γενικότερα της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. 

Η χώρα όμως πρέπει παραλλήλως να ενισχύσει τα εξωτερικά της ερείσματα, στο πλαίσιο μιας πολυδιάστατης και εξισορρο­πημένης εξωτερικής πολιτικής. Είναι γνωστή η αντίφαση που χαρακτηρίζει τη θέση της Ελλάδος μέσα στη Συμμαχία του ΝΑΤΟ αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που ταυτίζει ουσιαστικά την ασφάλειά της με εκείνη του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα καλείται, στο όνομα της δυ­τικής αλληλεγγύης, ν' αντιμετωπίζει ως κοινό εχθρό τη Ρωσία, μια μεγάλη φιλική χώρα, και ως φίλο και σύμμαχο την Τουρκία, από την οποία εκπορεύεται η μόνη σημαντική απει­λή στην εθνική ασφάλεια. 

Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτή την αντίφαση με μια εξισορροπημένη πολυδιά­στατη πολιτική, που περιλαμβάνει σχέσεις στρατηγικής συνεργασίας και με τη Ρωσία. Είναι προφανές ότι η θέση αυτή δεν είναι της αρεσκείας των ΗΠΑ, που πρωτοστατούν σήμερα, και σέρνουν στο άρμα τους και την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια πολιτική γεωπολι­τικού ανταγωνισμού και απομονώσεως της Ρωσίας. 

Ποιος είναι όμως ο λόγος της συμμετο­χής μιας χώρας σε μια στρατιωτική συμμα­χία; Δεν είναι η προάσπιση της εθνικής της ακεραιότητας και ασφάλειας; Εάν το ΝΑΤΟ θεωρεί αδιανόητη την απειλή από μια άλλη χώρα-μέλος, δεν σημαίνει ότι η απειλή αυτή δεν υπάρχει. Οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Άμυνας βεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές. Τι πρέπει, στην περίπτωση αυτή, να κάνει η Ελλάδα; Δεν έχει το δικαίωμα ν' ανα­ζητήσει ερείσματα και προμήθειες οπλικών συστημάτων που θα τη βοηθήσουν να δια­τηρήσει μια σχετική ισορροπία δυνάμεων, η οποία θα λειτουργήσει ως δύναμη αποτρο­πής και κατοχυρώσεως της σταθερότητας και της ειρήνης; 

Η Ελλάδα έχει ανάγκη σήμερα να προω­θήσει την ανάπτυξη στρατηγικών σχέσεων με τη Ρωσία, όπως και άλλες περιφερειακές στρατηγικές συμμαχίες στην Ανατολική Με­σόγειο (Αίγυπτος, Ισραήλ), για ν' αντισταθμίσει τον όγκο και την πίεση εκ μέρους της Τουρκίας. Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δεν διαθέτει την απαραίτητη ισχύ, διατρέχει τον κίνδυνο να πέσει θύμα στρατηγικού εκ­βιασμού ή άνισης και ετεροβαρούς επιδιαιτησίας. 

* Πρέσβεως ε.τ. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-02/04-08/04/15)