Η ΝΕΑ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ Boeing 737-7ES Eagle 

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΜΠΟΥΚΗ 

Με μεθοδικότητα και επιμονή η Τουρκία προσπαθεί εδώ και τρεις δεκαετίες να αποκτήσει τον έλεγχο του εναερίου χώρου του Αιγαί­ου μέσα από διαδοχικά εξοπλιστικά προγράμματα αγοράς νέων μαχητικών, μέσω αναβάθμισης της εκπαίδευσης του προσωπικού της αλλά και μέσω της απόκτησης συστημάτων με πρωτοποριακή τεχνολογία. Ανάμεσα στα συστήματα αυτά είναι και τα αμερικανικής κατασκευής ιπτάμενα ραντάρ Β737-700 MESA AEW&C του προγράμματος Peace Eagle. Το σύστημα αυτό αποτελεί ό,τι πιο σύγχρονο έχει να παρουσιάσει η δυτική τεχνολογία στο συγκεκριμένο τομέα. Η Τουρκία ήταν ο δεύτερος πελάτης του συ­στήματος μετά την Αυστραλία. 

Με τα τέσσερα ιπτάμενα ραντάρ Boeing 737- 7ES Peace Eagle, όπως κωδικοποιήθη­καν τα ...τουρκικά αεροσκάφη, οι Τούρκοι φιλοδοξούν να αποκτήσουν την απόλυτη ιπτάμενη πλατφόρμα ελέγχου στο Αιγαίο. Βέβαια αν και οι κατασκευαστές του συστήματος ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξοι για τις επιδόσεις του, η πραγματικότητα τελικά τους διέψευσε, αφού σειρά τεχνικών προ­βλημάτων καθυστέρησε την ανάπτυξη του συστήματος. Έτσι, με πάνω από έξι χρόνια καθυστέρηση, τα αεροσκάφη εκτιμάται ότι θα ενταχθούν στη δύναμη της τουρκικής Αεροπορίας την επόμενη χρονιά δημιουργώντας μια νέα κατάσταση στην ισορροπία δυνάμεων στον εναέριο χώρο του Αιγαίου. 

Η ιστορία και τα προβλήματα του προγράμματος Peace Eagle 

Το πρόγραμμα Peace Eagle αποτέλεσε την απάντηση της Τουρκίας στην πρωτοβουλία της Ελλάδας να αγοράσει τον Ιούλιο του 1999 τέσσερα ιπτάμενα ραντάρ τύπου ΕΜΒ-145Η AEW&C από τη Σουηδία. Το σύστημα των εταιρειών Boeing IDS (το αεροσκάφος Β-737-700) και Northrop Gumman (σύστη­μα ραντάρ πολλαπλού ρόλου διάταξης ηλεκτρονικής σάρωσης MESA) αποτελούσε την περίοδο εκείνη μια νέα, μη δοκιμασμένη πρόταση, η οποία ενσωμάτωνε πολλές πρωτοποριακές τεχνολογίες οι οποίες όπως αποδείχτηκε αργότερα, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια έως ότου ωριμάσουν και μπορέσουν να αποδίδουν αυτά που οι κατασκευαστές υπόσχονταν. Παρ' όλα αυτά, η Τουρκία αποφάσισε τον Ιούνιο του 2002 να πάρει το ρίσκο αγοράς τεσσάρων αεροσκα­φών Boeing 737-7ES Peace Eagle και ενός επίγειου τμήματος υποστήριξης έναντι 1.5 δις δολαρίων. 

Η απόφαση των Τούρκων βασίστηκε στο γεγονός ότι είχε προηγηθεί το 2000 η παραγγελία της Αυστραλίας για τέσσερα αντίστοιχα αεροσκάφη - πρόγραμμα Ε-7Α Wedgetail, το οποίο επεκτάθηκε το 2004 με δύο ακόμη αεροσκάφη. Επιπλέον, οι αμερι­κανικές εταιρείες προσέφεραν ένα δελεα­στικό πακέτο συμμετοχής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα. Συνολικά στο πρόγραμμα συμμετείχαν επτά τουρκικές εταιρείες και πιο συγκεκριμένα οι ΤΑΙ, Aselsan, Havelsan, Havelsan Teknoloji Radar, MIKES, SELEX Τουρκίας και THY. 

Πιο αναλυτικά, η ΤΑΙ ανέλαβε τη δομική μετατροπή, την εγκατάσταση συστημάτων, τις λειτουργικές δοκιμές και την παράδο­ση των τριών από τα τέσσερα αεροσκάφη έναντι 49 εκατ. δολαρίων, ενώ οι υπόλοιπες εταιρείες συμμετείχαν σε εργασίες στην ανάπτυξη και την εγκατάσταση των υπο­συστημάτων και του λογισμικού, συνολικού ύψους 146 εκατ. δολαρίων. Πλην αυτών, η εταιρεία MIKES ανέλαβε να προσαρμόσει το σύστημα ESM ΕL/Μ-8382 της ισραηλινή εταιρείας Elta σης απαιτήσεις της τουρκι­κής Αεροπορίας, στο πλαίσιο ανεξάρτητης σύμβασης ύψους 60 εκατ. δολαρίων. 

Στην πορεία όμως υλοποίησης του προ­γράμματος παρουσιάστηκαν προβλήματα στην ανάπτυξη των αισθητήρων και δυσκο­λίες διασύνδεσης του συστήματος ζεύξης δεδομένων με τον υπολογιστή αποστολής του αεροσκάφους, με αποτέλεσμα η παρά­δοση του πρώτου αεροσκάφους να αναβληθεί για το 2010 από το καλοκαίρι του 2007 που είχε αρχικά ανακοινωθεί. Συνέπεια των προβλημάτων ήταν η πρώτη πτήση του αε­ροσκάφους με τα υποσυστήματα του εγκαταστημένα να πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο του 2007, ενώ το καλοκαίρι του 2008 είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες μετατροπής (εγκατάσταση της βάσης του ραντάρ MESA, κονσόλες, πρόσθετες κεραίες, ερμάριο ηλεκτρονικών) στο πρώτο αεροσκάφος το οποίο είχε αναλάβει η τουρκική ΤΑΙ. 

Την ίδια περίοδο το πρόγραμμα της Αυ­στραλίας αντιμετώπιζε προβλήματα τα οποία επηρέαζαν με τη σειρά τους το τουρ­κικό πρόγραμμα Πιο αναλυτικά, τα αυστραλιανά ιπτάμενα ραντάρ παρουσίαζαν πρόβλημα στο υλικό, στο λογισμικό, στην ολοκλήρωση του ραντάρ MESA με τα συστήματα IFF και ESM του αεροσκάφους, στην ολοκλήρωση του συστήματος αποστολής -πιο συγκεκριμένα, στους υπολογισμούς πραγματικού χρόνου βαθμονόμησης του ραντάρ MESA- και στην προσαρμογή της ικανότητας εντοπισμού στόχων (Ελληνική Αμυντική Ανασκόπηση 2009-2010, σελ 109). 

Η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει το πρόγραμμα ήταν κρίσιμη, με τους μηχανι­κούς της Boeing και της Northrop Gumman να προσπαθούν να βρουν λύση στα τεχνικά προβλήματα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι παραδόσεις των τουρκικών Boeing 737-7ES Peace Eagle επηρεάστηκαν και μετατέθηκαν για το 2011. Σύμφωνα με το σχεδιασμό των κατασκευαστών, το πρώτο τουρκικό ιπτάμενο ραντάρ έπρεπε να παραδοθεί τον Ιούλιο του 2007, το δεύτερο τον Οκτώβριο του 2007, το τρίτο το Φεβρουάριο του 2008 και το τελευταίο τον Ιούνιο του 2008. Το 2012 μέρος των προβλημάτων των αυστραλιανών Ε-7Α Wedgetail είχε επιλυθεί, αν και η πλήρης επίλυση των προβλημάτων του ραντάρ αναμενόταν να επιτευχθεί στο μέσα του 2013. Τελικά η Αυστραλία ανακοίνωσε την επίτευξη αρχικής επιχειρησιακής ετοιμότητας (IOC) για τα αεροσκάφη το Νοέμβριο του 2012, ενώ η πλήρης επιχειρησιακή ετοιμότητα (FOC) αναμενόταν να επιτευχθεί στα τέλη του 2013. Αντιστοίχως και τα τέσ­σερα τουρκικά Boeing 737-7ES Peace Eagle βρίσκονται στην Τουρκία από την άνοιξη του 2012 και το φθινόπωρο του 2013 χρη­σιμοποιήθηκαν οε περιπολίες στην περιο­χή των τουρκο-συριακών συνόρων, όπου δοκιμάστηκαν οι δυνατότητές τους. Αν και δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες εκτιμάται ότι θα παραδοθούν επίσημα στην τουρκική Αεροπορία το 2014. 

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες του Boeing 737-7ES Peace Eagle 

Τα τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ βασίζονται, όπως έχει ήδη αναφερθεί, στην έκδοση του αυστραλιανού Ε-7Α Wedgetail. Πρόκειται για ένα σύστημα ραντάρ που λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων L (1-2 GHz), το οποίο περιλαμβάνει μια κεραία κατασκευασμένη από συνθετικά υλικά οχήματος «Τ», τοποθετημένη πλησίον του κάθετου ουραίου του αεροσκάφους μήκους 10,8 μέτρων, ύψους 3,35 μέτρων και βάρους 3 τόνων. Στις δύο εξωτερικές κατακόρυφες πλευρές της κε­ραίας βρίσκονται δύο ενεργές φασικές δια­τάξεις, οι οποίες αποτελούνται από εκατο­ντάδες Τμήματα Εκπομπής Λήψης (TRM) καρβιδίου πυριτίου. Το μήκος της κάθε φα­σικής διάταξης είναι 7,3 μέτρα και η καθεμία καλύπτει τόξα 120 μοιρών εκατέρωθεν. Για το κενό των 60 μοιρών στο εμπρόσθιο και οπίσθιο τμήμα χρησιμοποιείται ενιαία ενερ­γή φασική διάταξη στο οριζόντιο τμήμα του «Τ» της κεραίας. Χάρη σ' αυτή τη διαμόρφω­ση, το σύστημα ραντάρ MESA μπορεί να καλύψει τόξο 360 μοιρών και να εντοπίσει στόχους μεγέθους μαχητικού σε απόσταση 370 χλμ. σε διαμόρφωση «look down», σε απόσταση 600 χλμ. σε διαμόρφωση «look υρ», καθώς και πλοίο σε απόσταση 240 χλμ. Το ραντάρ μπορεί να λειτουργήσει σε τρεις διαμορφώσεις: Παλμική Ντόπλερ για έρευ­να αέρος, παλμική για έρευνα θαλάσσης, καθώς και προβολέα για λεπτομερή ιχνη­λάτηση στόχων υψηλής προτεραιότητας και ενισχυμένη επίδοση μακράς εμβέλειας (Στρατηγική, τεύχος 119, σελ. 80). 

Η τελευταία διαμόρφωση επιτρέπει εκτε­ταμένη εμβέλεια με υψηλότερη πιθανότη­τα εντοπισμού του στόχου, αφού η δέσμη παραμένει για μεγαλύτερο χρονικό διά­στημα σε συγκεκριμένη θέση, με αύξηση της ισχύος αυτής επί του στόχου. Το MESA μπορεί σε κάθε σά­ρωση να αναφέ­ρει τρεις χιλιάδες στόχους στον αέρα και στη θάλασσα, να παρακολουθεί τα ίχνη εκατόν ογδόντα στό­χων και να συντονίζει την αναχαίτιση είκοσι τεσσάρων στόχων. Το σύστημα Ανα­γνώρισης Φίλου ή Εχθρού (IFF) είναι ενσωματωμένο στην κεραία του ραντάρ και έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει σήματα από απόσταση 480 χλμ. Όσο για το σύστημα Μέτρων Ηλεκτρονικής Υποστήριξης (ESM) είναι το EL/M-8382 της ισραηλινής εταιρεί­ας Elta, η εμβέλεια του οποίου φτάνει τα 850 χλμ. όταν το αεροσκάφος ίπταται στο 9.000 μέτρα. 

Το αεροσκάφος διαθέτει δέκα σταθμούς εργασίας με τον κάθε σταθμό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το σύνολο των λειτουργιών. Το Boeing 737-7ES Peace Eagle μπορεί να ίπταται επί δέκα ώρες, ενώ για την πραγματοποίηση αποστολών σε απόσταση 300 ναυτικών μιλίων ο χρόνος αποστολής κυμαίνεται από οκτώ έως οκτώμισι ώρες χωρίς εναέριο ανεφοδιασμό σε καύσιμα, αν και το αεροσκάφος διαθέτει αυτή τη δυνα­τότητα. Τα τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ θα ενταχθούν στην 131 Filo η οποία σταθμεύει στην 3 AJU στο Ικόνιο, ενώ ο κωδικός της μονάδας θα είναι «Ejder». 

Συμπεράσματα 

Σε γενικές γραμμές οι δυνατότητες του Boeing 737-7ES Peace Eagle είναι εντυπω­σιακές -τουλάχιστον όπως τις περιγρά­φουν οι κατασκευαστές του συστήματος. Τα προβλήματα, τα οποία παρουσιάστηκαν και στο αυστραλιανό αλλά και στο τουρκι­κό πρόγραμμα αποτελούν τη μόνη μέχρι στιγμής ένδειξη για την απόδοση του Ε-7Α Wedgetail/Boeing 737-7ES Peace Eagle. Αυτό που μένει να αποδειχτεί είναι εάν τε­λικά αυτά που υπόσχονται οι Boeing IDS και Northrop Gumman είναι αληθινά. Τα πρώτα δείγματα, πάντως, θα έρθουν από την Αυ­στραλία, η οποία δοκιμάζει το αεροσκάφος συστηματικά σε ασκήσεις, αλλά και από το θέατρο των επιχειρήσεων στη Συρία, στα σύνορα της οποίας η Τουρκία έχει στείλει ένα αεροσκάφος για δοκιμές. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-12/12-18/12/13)