ΝΕΕΣ ΑΓΩΝΙΕΣ ΣΤΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΟΔΟ

• Η μεγαλύτερη απειλή για την ΠΓΔΜ παραμένουν οι 500.000 Αλβανοί, που ζητούν μια μικρή αφορμή για να αποσχιστούν, ενώ και οι Βούλγαροι έχουν μοιράσει 90.000 διαβατήρια σε πολίτες των Σκοπίων που δηλώνουν βουλγαρικής καταγωγής.

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΣΟΥΡΜΕΛΙΔΗ

Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι φήμες και οι «περίεργες» πληροφορίες για αναστάτωση στα Βαλκάνια με αφορμή τους πρόσφυγες. Την ώρα που οι ευρωπαϊκές χώρες κλείνουν τα σύνορα τους, έχοντας πρωτίστως επιβάλει το κλείσιμο της λεγόμενης «βαλκανικής οδού», επιστρέφουν τα σενάρια για συγκρούσεις και αναταραχές στην πρώην Γιουγκοσλαβία και γενικώς στα Δυτικά Βαλκάνια. Είναι δύσκολο να διαπιστωθεί η στόχευση είτε της διάδοσης σεναρίων είτε της υλοποίησής τους. Σε κάθε περίπτωση όμως το θέμα είναι ανησυχητικό για την Ελλάδα και, φυσικά, για την ασφάλεια στην περιοχή.

Ανησυχίες για τα Βαλκάνια

Παρά το γεγονός ότι τα σύνορα είναι κλειστά, και ειδικά η βαλκανική οδός, κυκλοφορούν φήμες περί αναστάτωσης στα Βαλκάνια λόγω του Προσφυγικού. Είναι αλήθεια ότι τέτοιου είδους σενάρια είδαν το φως της δημοσιότητας και στις αρχές του έτους. Ήταν, μάλιστα, γερμανικές και βρετανικές οι εφημερίδες που αναφέρθηκαν στην επικίνδυνη κατάσταση στα Βαλκάνια. Σε άρθρο δε της Die Zeit υπήρξε κι ένα σενάριο περί «εμφύλιας αντιπαλότητας» στην Ελλάδα.

Σήμερα, λοιπόν, δεν γίνεται εύκολα κατανοητό για ποιο λόγο επανέρχονται αυτά τα σενάρια και οι φήμες, από τη στιγμή που ο βαλκανικός δρόμος για τους πρόσφυγες έχει κλείσει. Μέσω Δυτικών Βαλκανίων δεν περνά πλέον παρά ένας πολύ περιορισμένος αριθμός προσφύγων ή μεταναστών, μικρές ομάδες που έχουν καταφέρει να φύγουν από την Ελλάδα. Υπάρχουν, βεβαίως, πάντα η Βουλγαρία και η Ρουμανία, όμως κι εκεί οι ροές είναι αυτή την ώρα περιορισμένες. Οι Τούρκοι διακινητές εξακολουθούν να δείχνουν προτίμηση στον δρόμο μέσω Ελλάδας.

Ταυτόχρονα, πληθαίνουν οι πληροφορίες ότι θα ανοίξουν άλλοι δρόμοι προς την Ευρώπη. Ο Γάλλος υπουργός Άμυνας, Ζαν-Ιβ Λε Ντριαν, δήλωσε (24 Μαρτίου) ότι περίπου 800.000 μετανάστες περιμένουν στη Λιβύη, ευελπιστώντας να περάσουν στην Ευρώπη. Ο Λε Ντριαν είπε ότι «εκατοντάδες χιλιάδες» μεταναστών βρίσκονται στη Λιβύη, αφού έχουν διαφύγει συγκρούσεων και φτώχειας στη Μέση Ανατολή και αλλού, συμπληρώνοντας ότι ο αριθμός των 800.000 είναι «σχεδόν σωστός». Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συζητήσουν στις 18 Απριλίου για την κρίσιμη κατάσταση στη Λιβύη και για τις πληροφορίες περί μαζικών κυμάτων με­ταναστών που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη.

Γίνεται, λοιπόν, ακόμα πιο επιτακτικό το ερώτημα προς τι τότε οι ανησυχητικές φήμες για τα Βαλκάνια. Μέσα σ' ένα κλίμα γενικευμένης αναταραχής, διχασμού και φόβου στην Ευρώπη, ανασύρονται όλα τα πιθανά εργαλεία για αλλαγές στο ευρωπα­ϊκό πάζλ. Η οικονομική κρίση και η αβε­βαιότητα πλήττουν όλες τις χώρες των Δυ­τικών Βαλκανίων, που είναι έτσι κι αλλιώς από τις φτωχότερες της Ευρώπης.

Για την Ελλάδα, πάλι, ένας νέος κύκλος αναταραχών και ανακατατάξεων στα Βαλ­κάνια θα είναι μια ακόμα μεγάλη δοκιμα­σία. Το πρώτο πρόβλημα που προκύπτει είναι τα Σκόπια, με το ερώτημα της ενότη­τας της χώρας να είναι το σπουδαιότερο. Η μεγαλύτερη απειλή για την ΠΓΔΜ παρα­μένει ο αλβανικός παράγοντας. Οι 500.000 και πλέον Αλβανοί των Σκοπιών ζητούν μόνο μια μικρή αφορμή για να αποσχι­στούν, ενώ και οι Βούλγαροι έχουν μοιρά­σει 90.000 διαβατήρια σε πολίτες της ΠΓΔΜ που δηλώνουν βουλγαρικής καταγωγής.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο που, προσε­κτικά μεν, αλλά συχνά πυκνά, το θέμα της ονομασίας τίθεται από φίλους και συμμά­χους στην ελληνική κυβέρνηση. Το θέμα χρήζει ιδιαίτερων χειρισμών από ελληνικής πλευράς -τόσο από την κυβέρνηση όσο κι από το σύνολο του πολιτικού κόσμου. Η δε ένταση που κατά καιρούς επιδιώκεται στις ελληνοαλβανικές σχέσεις από την πλευρά των Αλβανών είναι επίσης μια ισχυρή έν­δειξη της νευρικότητας που επικρατεί και στα Τίρανα. Το Προσφυγικό φαντάζει ως μια ευκαιρία και για τον αλβανικό μεγαλο­ϊδεατισμό.

Στα Βαλκάνια, με αφορμή και το Προσφυ­γικό, εμφανίστηκε για πολλοστή φορά το ελληνοαυστριακό ισοζύγιο. Η επίδραση που ασκούν τόσο η Ελλάδα όσο και η Αυ­στρία. Η επιρροή της Αυστρίας τής έδωσε τη δυνατότητα να κλείσουν τη βαλκανική οδό με όπλο υποσχέσεις για το μέλλον. Της έδωσε και τη δυνατότητα να περιορί­σει την ελληνική διπλωματική παρουσία. Είναι ακόμα πιο επείγον για την ελληνική κυβέρνηση να αποκαταστήσει την ισορρο­πία, από την ώρα, μάλιστα, που η ελληνική οικονομική παρουσία δεν έχει χαθεί στα Βαλκάνια.

Η αναγκαία εκκένωση της Ειδομένης

Για όλους αυτούς τους λόγους έγινε πιο επιτακτικό η ελληνική κυβέρνηση να κάνει κάτι για την Ειδομένη. Ήταν κοινό μυστικό μεταξύ προσφύγων και μεταναστών, αλλά και πολλών ακτιβιστών και ΜΚΟ, πως μια μεγάλη ομάδα στην Ειδομένη οργανώνει πορεία προς τα ελληνοσκοπιανά σύνορα. Η «πορεία» εμποδίστηκε την τελευταία ώρα, γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν ήθε­λε να διακινδυνεύσουν μια σύγκρουση προσφύγων - μεταναστών με τους συνοριοφύλακες των Σκοπίων. Πέρα από τον κίνδυνο ενός αιματηρού αποτελέσματος, η Ελλάδα θα είχε κατηγορηθεί ότι ευθύνεται για την αιματοχυσία για να εκβιάσει το άνοιγμα των ευρωπαϊκών συνόρων.

Όλοι γνώριζαν, λοιπόν, εδώ και μέρες ότι μεταξύ των προσφύγων και μεταναστών της Ειδομένης έχει χαθεί η ψυχραιμία. Έτσι, ήταν εύκολο να καλλιεργηθεί ή άπο­ψη ότι δεν θα έπρεπε 11.000 άνθρωποι να περιμένουν εάν και πότε θα ανοίξουν τα σύνορα ούτε να καθηλωθούν στην Ειδομένη ή, πολύ περισσότερο, να αποχωρή­σουν άπραγοι, πηγαίνοντας σε κάποιους χώρους φιλοξενίας της Ελλάδας. Αφού έφτασαν μια ανάσα από το να περάσουν τα ελληνικά σύνορα, θα έπρεπε μαζικά να πορευτούν και εν ανάγκη να σπάσουν το μπλοκ των Σκοπιανών στρατιωτών - αστυνομικών. Η άποψη αυτή ενισχύθηκε και από κάποιους ακτιβιστές διαφόρων ΜΚΟ. Για να «πειστούν», μάλιστα, οι παραμένοντες στην Ειδομένη, οι «σκληροί» προκάλεσαν επεισόδια πριν από μέρες με τις ΜΚΟ και με τον μηχανισμό διανο­μής φαγητού και ειδών πρώτης ανάγκης. Κι αυτό για μην υπάρχει άλλη επιλογή από το σύνολο των προσφύγων. Οι ΜΚΟ αποχώρησαν βλέποντας τα πνεύματα να αγριεύουν.

Η συνέχεια είναι γνωστή: ξεκίνησε η δια­δικασία σταδιακής εκκένωσης της Ειδομένης, για να μην υπάρξει σύγκρουση. Η εκκένωση της Ειδομένης κρίνεται ως απο­λύτως αναγκαία για πολλούς λόγους. Γιατί εκτίθεται η χώρα, γιατί επικρατεί αναστά­τωση στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που έχει απήχηση και σε άλλες περιοχές, αλλά και γιατί πρέπει να αποφευχθεί κάθε ενδεχόμενο συγκρούσεων. Και γιατί στα Βαλκάνια επιστρέφουν τα φαντάσματα του παρελθόντος, μέσω σεναρίων που δεν αποκλείεται όμως να πάρουν σάρκα και οστά. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-01/04-07/04/16)