Οικονομικά ατυχήματα, εθνικές αδυναμίες

Η πτώχευση της Κύπρου δεν ανοίγει μόνον έναν κύ­κλο οικονομικού πόνου για τον κυπριακό λαό· συνδυα­ζόμενη με άλλες κινήσεις στην περιοχή, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας γεωπολιτικής ισορροπίας, στην οποία ο καθόλου ελληνισμός θα βρεθεί υπό πίεσιν. Η μακρά περίοδος οικονομικής δυσπραγίας της Ελλά­δος, συνοδευόμενη από πολιτική αδυναμία, συμπίπτει με αλλεπάλληλες τουρκικές κινήσεις πολιτικής ολο­κλήρωσης εντός και εκτός των συνόρων της... 

Η, έστω προσωρινή, διευθέτηση του Κουρδικού και η επαναπροσέγγιση του Ισραήλ, συμβαίνουν μαζί με την οικονομική πτώση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη διπλωματική της εξασθένηση, την ώρα που ετοιμαζόταν να επωφεληθεί από τα κοιτάσματα υδρογοναν­θράκων. Η Τουρκία πρότεινε ήδη, ειρωνικά ίσως, να ενταχθεί η Κύπρος στη ζώνη της λίρας, αλλά η επιστο­λή Νταβούτογλου προς την ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν διόλου ειρωνική: προτείνει συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων ή διχοτόμηση της νήσου. 

Το θερμό πεδίο, οικονομικό και στρατηγικό, είναι ασφαλώς η ανατολική Μεσόγειος, αλλά η κυβέρνηση Ερντογάν πιέζει την Ελλάδα σε όλα τα μέτωπα και με όλους τους τρόπους. Ο Τούρκος πρωθυπουργός επι­μένει στην εκλογή μουφτήδων από τη μουσουλμανι­κή μειονότητα στη Θράκη και χρησιμοποιεί τη Γερμα­νία ως πρόσθετο μοχλό πίεσης· ευλόγως: ο λόγος του Βερολίνου ακούγεται στην Αθήνα. Η εκλογή των μουφτήδων περιγράφεται από την Άγκυρα ως αντίτιμο για την επαναλειτουργία της θεολο­γικής Σχολής της Χάλκης. 

Προφανώς δεν μπορεί να υπάρξει τέτοια αμοιβαιότητα: η Χάλκη δεν έχει εθνικό βάρος και δεν εγείρει μειονοτική αξίωση, είναι μάλ­λον αποκλειστική εσωτερική υπόθεση του Πατριαρχείου, από την οποία το ελληνικό κράτος ουδέν όφε­λος αποκομίζει. Αντιθέτως, η εκλογή μουφτήδων, η απόδοση δικαιοσύνης μέσω σαρίας και το ισλαμικό κατηχητικό, αντιβαίνουν στον κοσμικό χαρακτήρα του ελληνικού κρότους, και στο ανάλογο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Πολύ περισσότερο που μπορεί να λειτουρ­γήσουν ως προηγούμενο για παρόμοιες απαιτήσεις ισλαμικών ομάδων εκτός Θράκης. Η πίεση της Τουρκίας προς την Ελλάδα φαίνεται ότι θα κλιμακώνεται. 

Οι γείτονες προασπίζονται τα συμφέροντά τους, όπως πάντα το έκαναν, και πολύ περισσό­τερο τώρα που διευθετούν σταδιακά μεγάλες εσωτε­ρικές και εξωτερικές εκκρεμότητες. 

Το θέμα είναι τι κάνει η Ελλάδα, πώς σχεδιάζει μακροπρόθεσμα τις κινήσεις της και πώς ασφαλίζει τις συμμαχίες της στο νέο ασταθές περιβάλλον. Έχει να συνυπολογίσει αρ­κετές μεταβλητές: πώς θα εξαρτάται επί μακρόν από τους δανειστές· πώς θα ελέγξει την εκμετάλλευση των ενδεχόμενων δικών της υδρογονανθράκων ώστε να μην αποβούν γεωπολιτική κατάρα· πώς θα ασφαλί­σει την εθνική και πολιτική συνοχή σε συνθήκες οικο­νομικής αστάθειας· πώς θα ελέγξει ενδεχόμενες μει­ονοτικές αξιώσεις σε αυτό το πλαίσιο. 

Στην περίπτωση της Κύπρου είδαμε ότι το οικονομικό ατύχημα συμπίπτει με γεωπολιτική αποδυνάμωση -ίσως και να προέρχεται εξ αυτής. Είναι ένα επώδυνο δίδαγμα: υπενθυμίζει την παράλληλη μοίρα των δύο ελληνικών κρατών, αλλά και την ανάγκη αρ­ραγούς κοινού μετώπου για τα δύσκολα χρόνια που έρχονται. 

του Νίκου Γ. Ξυδάκη

(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-02/04/2013)